Na początku XX wieku pod patronatem Spółdzielni Rolniczych we Lwowie, podobnie jak w całej Galicji, w okolicy Wieliczki powstały Kasy Stefczyka.
Pierwsza spółdzielnia oszczędnościowo-pożyczkowa wg wzoru Raiffeisena została założona przez nauczyciela szkoły rolniczej Franciszka Stefczyka (1861-1924) w Czernichowie w roku 1890.
W okolicy Koźmic w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku kolejno powstają Kasy Stefczyka:
1902 Biskupice, Podstolice
1903 Grabie
1904 Czarnochowice
1906 Mietniów
1907 Siercza , świątniki
1908 Strumiany , Raciborsko , łazany (wg „ Spis spółdzielni na dzień 1 styczeń 1934roku, uzupełniony wg stanu na dzień 31 grudnia 1934. Część IV Bank Polski oddział w Tarnowie")
Dokładnie przed stu laty, w dniu 21 czerwca 1908, na zebraniu założycielskim spółdzielni rolniczej w Koźmicach Wielkich powołany zostaje pierwszy Zarząd. W jego skład weszli jako przełożony Zarządu Andrzej Cholewa i jako członek Zarządu Walenty Rzepa. Lista członków założycieli mieści 22 osoby. Wśród nich jest pięciu rolników, piętnastu rolników/górników i dwoje nauczycieli. Założyciele spółdzielni w Koźmicach Wielkich pochodzili z miejscowości: Bugaj, Koźmice Wielkie i Janowice.
W dniu 20 września 1908 roku kasa zostaje zarejestrowana, a w dniu 3 października 1908 roku spółdzielnia pod numerem 3194 zostaje wpisana do Rejestru Związku Rewizyjnego AL.
W dniu 29 kwietnia 1935 roku Kasa Stefczyka z Koźmic Wielkich zostaje przyjęta do Związku Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo Gospodarczych RP.
W Archiwum Państwowym w Krakowie (przy ulicy Orzeszkowej) dokumenty dotyczące Koźmickiej Kasy Stelczyka są w aktach o sygnaturze CZR UR 764 oraz CZS Kr 764.
Dugi zestaw dokumentów zawiera akta Koźmickiej Kasy z okresu od roku 1929 do 20 września 1938 roku.
Pierwszy znany skład „organów zwiadowczych Spółdzielni" pochodzi z lipca 1930 roku. W skład organów zarządzających kasą wchodzą wtedy:
ZARZąD:
Funkcja Imię Nazwisko zawód m. zamieszkania wybrany dnia
Przełożony : Franciszek Kusina rolnik KW 19.06.1930
Zastępca: Wojciech Gabryś rolnik KW 24.04.1927
Kasjer: Jan Kaczor górnik KW 23.06.1929
Członkowie: Tadeusz Baran górnik Janowice 19.06.1930
Franciszek Hajduk górnik KW 23.06.1929
Jan Cygan rolnik Byszyce 24.04.1927
Franciszek Kaczor górnik KW
Rada Nadzorcza:
Przewodniczący:Józef Michalik rolnik KW 24.04.1927
Zastępca: Wojciech Sumera rolnik KW 23.06.1929
Członkowie: Wojciech Kaczor rolnik KW 24.04.1927
Józef Kowal rolnik Janowice 19.06.1930
Jan Pirowski rolnik KW 24.04.1927
Stanisław Stachura górnik KW 23.06.1929
Józef Gabryś rolnik KW
Franciszek Stachura górnik Bugaj
Szkontrum Kasy i Dziennik kasowy
W dzień Zielonych świąt 4 czerwca 1933 roku Kasa Stefczyka świętuje swoje XXV urodziny.
Zdjęcie wykonane w XXV rocznicę zawiązania kasy (4 czerwca 1933 roku) na schodach szkoły w Koźmicach. Władze koźmickiej Kasy Stewczyka - członkowie Rady i Zarządu: 1.Andrzej Cholewa - pierwszy przełożony Zarządu; 2.Józef Wilk - zastępca przewod. Rady nadzorczej; 3.Józef Gabryś - członek Rady nadz.; 4.Franciszek Kusina - Przełożony Zarządu; 5.Karol Kostka; 6.Józef Michalik - Przewodniczący Rady nadzorczej; 7.Franciszek Kaczor-członek Zarządu ; 8.Franciszek Stachura-członek Rady nadzorczej; 9.Stanisław Pirowski; 10.Jan Kaczor-kasjer; 11.Stanisław Stachura-członek Rady nadzorczej; 12.Wojciech Kaczor -członek Rady nadzorczej
Kasa Stefczyka działa w Koźmicach do wybuchu wojny. W roku 1938 kasa nabywa od Ludwika Pirowskiego budynek który staje się siedzibą spółdzielni. W czasie II wojny w budynku tym mieści się urząd gminy. Po II wojnie mieścił się tam urząd pocztowy, oddział Banku Spółdzielczego i pracownie szkoły podstawowej.
Linki do historii Kas Stefczyka:http://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Stefczyk
http://www.polskieradio.pl/nauka/idee/artykul24259.html
http://www.muzeum.warszawa1939.pl/strona.php?kod=268
Opracowanie: Piotr Kaczor